परिचय
तांत्रिक शिक्षणामध्ये दिव्यांग विद्यार्थ्यांना येणाऱ्या आर्थिक अडचणी दूर करण्यासाठी, शिक्षण मंत्रालयाने एआयसीटीई सक्षम शिष्यवृत्ती योजना सुरू केली आहे. ही योजना विशेषतः डिप्लोमा शिक्षण घेणाऱ्या दिव्यांग विद्यार्थ्यांसाठी आहे. या योजनेअंतर्गत, विद्यार्थ्यांना त्यांच्या शैक्षणिक खर्चासाठी दरवर्षी ₹५०,००० ची आर्थिक मदत दिली जाते. महाविद्यालयीन शुल्क, पुस्तके, संगणक, सॉफ्टवेअर इत्यादी गोष्टींवर होणारा खर्च भागविण्यासाठी ही शिष्यवृत्ती एक महत्त्वाची सहाय्यक ठरते.
सक्षम शिष्यवृत्तीचे मुख्य फायदे
- मोठी आर्थिक मदत: प्रत्येक शैक्षणिक वर्षासाठी ₹५०,००० ची शिष्यवृत्ती.
- थेट हस्तांतरण: शिष्यवृत्तीची रक्कम डायरेक्ट बेनिफिट ट्रान्सफर (DBT) द्वारे थेट विद्यार्थ्याच्या बँक खात्यात दिली जाते.
- दीर्घकालीन सहाय्य: पहिल्या वर्षी प्रवेश घेतलेल्या विद्यार्थ्यांसाठी जास्तीत जास्त ३ वर्षे आणि लॅटरल एन्ट्रीद्वारे दुसऱ्या वर्षी प्रवेश घेतलेल्या विद्यार्थ्यांसाठी २ वर्षे सहाय्य.
- विविध खर्चासाठी वापर: ही रक्कम महाविद्यालयीन शुल्क, पुस्तके, स्टेशनरी, संगणक, सॉफ्टवेअर आणि इतर शैक्षणिक साहित्यावर खर्च करता येते.
- वार्षिक नूतनीकरण: मागील वर्षात यशस्वीरित्या उत्तीर्ण झाल्यास शिष्यवृत्तीचे नूतनीकरण केले जाते.
तुम्ही या शिष्यवृत्तीसाठी पात्र आहात का? (पात्रता निकष)
ही शिष्यवृत्ती मिळविण्यासाठी विद्यार्थ्याने खालील सर्व अटी पूर्ण केल्या पाहिजेत:
- शैक्षणिक पात्रता: एआयसीटीई-मान्यताप्राप्त संस्थेत डिप्लोमा कोर्सच्या पहिल्या वर्षात किंवा लॅटरल एन्ट्रीद्वारे दुसऱ्या वर्षात प्रवेश घेतलेला असावा.
- अपंगत्व: किमान ४०% अपंगत्व असावे.
- कुटुंब उत्पन्न: कुटुंबाचे वार्षिक एकूण उत्पन्न ₹८ लाख पेक्षा जास्त नसावे.
- इतर सहाय्य: विद्यार्थ्याला इतर कोणत्याही स्रोताकडून (शिष्यवृत्ती, वेतन, पगार इ.) आर्थिक मदत मिळत नसावी.
अर्ज कसा कराल? (चरण-दर-चरण मार्गदर्शक)
सक्षम शिष्यवृत्तीचा अर्ज करण्याची प्रक्रिया पूर्णपणे ऑनलाइन आहे. यासाठी राष्ट्रीय शिष्यवृत्ती पोर्टल वापरावे लागते.
पायरी १: पोर्टलवर नोंदणी करा
- सर्वप्रथम www.scholarships.gov.in या वेबसाइटवर जा.
- ‘New Registration’ वर क्लिक करा आणि मार्गदर्शक तत्त्वे काळजीपूर्वक वाचा.
- अटी स्वीकारल्यानंतर ‘Continue’ वर क्लिक करा.
पायरी २: नोंदणी फॉर्म भरा
- आपले नाव, जन्मतारीख, आधार क्रमांक इत्यादी वैयक्तिक माहिती भरा.
- फॉर्म सबमिट केल्यावर, तुम्हाला एक अर्ज आयडी आणि पासवर्ड एसएमएसद्वारे प्राप्त होईल.
पायरी ३: लॉगिन करा आणि अर्ज पूर्ण करा
- पोर्टलवर परत जाऊन ‘Login for Application’ वर क्लिक करा.
- मिळालेला अर्ज आयडी आणि पासवर्ड एंटर करून लॉगिन व्हा.
- OTP द्वारे आपला मोबाईल नंबर पडताळून घ्या आणि एक नवीन पासवर्ड सेट करा.
पायरी ४: अर्ज भरा आणि कागदपत्रे अपलोड करा
- आपल्या डॅशबोर्डवरून शिष्यवृत्तीचा अर्ज भरा.
- सर्व आवश्यक शैक्षणिक आणि वैयक्तिक तपशील प्रविष्ट करा.
- खाली दिलेली सर्व आवश्यक कागदपत्रे अपलोड करा आणि अर्ज अंतिम सबमिट करा.
आवश्यक कागदपत्रे
शिष्यवृत्तीचा अर्ज करताना खालील कागदपत्रांच्या स्वयं-प्रमाणित प्रती अपलोड कराव्या लागतात:
- आधार कार्ड
- दहावीची गुणपत्रिका
- डिप्लोमा प्रमाणपत्र (फक्त लॅटरल एन्ट्री विद्यार्थ्यांसाठी)
- अपंगत्व प्रमाणपत्र
- कुटुंब उत्पन्न प्रमाणपत्र
- महाविद्यालयाचे प्रवेशीचे/बोनाफाइड प्रमाणपत्र
- पदोन्नती प्रमाणपत्र (नूतनीकरण अर्जदारांसाठी)
वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQs)
मी माझ्या डिप्लोमा कोर्सच्या तिसऱ्या वर्षात आहे. मी सक्षम शिष्यवृत्तीसाठी पात्र आहे का?
नाही, ही योजना फक्त डिप्लोमा कोर्सच्या पहिल्या वर्षात किंवा लॅटरल एन्ट्रीद्वारे दुसऱ्या वर्षात प्रवेश घेतलेल्या विद्यार्थ्यांसाठी आहे.
जर मला आधीच दुसरी सरकारी शिष्यवृत्ती मिळत असेल तर मी अर्ज करू शकतो का?
नाही, जर तुम्हाला आधीपासूनच इतर कोणत्याही सरकारी योजनेतून शिष्यवृत्ती किंवा आर्थिक मदत मिळत असेल, तर तुम्ही सक्षम शिष्यवृत्तीसाठी पात्र नाही.
शिष्यवृत्तीची रक्कम कशी वितरित केली जाते?
शिष्यवृत्तीची संपूर्ण रक्कम दरवर्षी डायरेक्ट बेनिफिट ट्रान्सफर (DBT) द्वारे थेट तुमच्या बँक खात्यात हस्तांतरित केली जाते.
अर्ज करण्यासाठी आधार अनिवार्य आहे का?
होय, नोंदणी आणि ओळख पडताळणीसाठी आधार कार्ड हे एक अनिवार्य दस्तऐवज आहे.
अर्जाशी संबंधित समस्यांसाठी मी कुठून मदत घेऊ शकतो?
कोणत्याही तांत्रिक किंवा इतर समस्यांसाठी, तुम्ही राष्ट्रीय शिष्यवृत्ती पोर्टलच्या हेल्पलाइन क्रमांकावर किंवा एआयसीटीईच्या सपोर्ट टीमशी संपर्क साधू शकता.
अर्ज नाकारण्याची सामान्य कारणे कोणती आहेत?
चुकीची किंवा अपूर्ण माहिती, गहाळ कागदपत्रे, उत्पन्न मर्यादेपेक्षा जास्त उत्पन्न, किंवा पात्रता निकष पूर्ण न करणे यामुळे अर्ज नाकारला जाऊ शकतो.
मी माझ्या अर्जाची स्थिती कशी ट्रॅक करू?
तुमची अर्ज आयडी आणि पासवर्ड वापरून राष्ट्रीय शिष्यवृत्ती पोर्टलवर लॉग इन करून तुम्ही तुमच्या अर्जाची स्थिती सहज तपासू शकता.
निष्कर्ष
एआयसीटीई सक्षम शिष्यवृत्ती योजना ही दिव्यांग विद्यार्थ्यांना तांत्रिक शिक्षणाच्या मार्गातील अडथळे दूर करण्यासाठीची एक महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे. ही योजना केवळ आर्थिक मदतच देत नाही, तर विद्यार्थ्यांना त्यांच्या शैक्षणिक आकांक्षा पूर्ण करण्यासाठी आवश्यक असलेली आत्मविश्वास देखील प्रदान करते. जर तुम्ही किंवा तुम्हाला ओळखता असलेला विद्यार्थी या योजनेच्या पात्रतेचे निकष पूर्ण करत असेल, तर आजच राष्ट्रीय शिष्यवृत्ती पोर्टलवर जाऊन अर्ज करा आणि तुमच्या शैक्षणिक भविष्याला चालना द्या.
